Wat is hansei, en welke rol heeft het in de lean filosofie?
Vergissen is menselijk. Door gemaakte fouten te erkennen en nader te onderzoeken voorkom je ze in de toekomst. Dat is waar Hansei voor staat.
Hansei in de japanse cultuur
Hansei is een Japans woord dat zoiets betekent als zelfreflectie. Het beoefenen van Hansei is diep in de Japanse cultuur verankerd, en is een vaardigheid die al wordt aangeleerd op kleuterleeftijd. Het is een belangrijk instrument om te leren en tot persoonlijke groei te komen. Een bekend voorbeeld (of eigenlijk uitvloeisel) van Hansei is het beeld van Japanse topmanagers die op televisie met diepe buigingen spijt betuigen over fouten die ze maakten.
Hansei in lean
In Lean is Hansei een essentieel onderdeel van het continu verbeteren of kaizen. Het wordt regelmatig en op vaste momenten beoefend, onafhankelijk van prestatie of resultaat.
Het gaat bij de zelfreflectie nadrukkelijk niet om het aanwijzen van externe omstandigheden (de leverancier was te laat, het was slecht weer, het materiaal was niet goed, …) als oorzaak van fouten aan te wijzen, maar om wat ik of wij niet goed hebben gedaan, wat ik of wij beter hadden kunnen doen, wat gezien de omstandigheden een betere actie van onze kant was geweest.
Hansei wordt zowel door individuen als in teamverband beoefend.
Bij Toyota wordt, zelfs als een taak succesvol is afgerond, een Hansei-kai ofwel reflectie-bijeenkomst georganiseerd. Hierin worden fouten tijdens het proces nader onderzocht. Geen fouten vinden wordt gezien als een indicatie dat je doelen niet ambitieus genoeg zijn, je niet kritisch genoeg bent of niet bescheiden genoeg. “Geen probleem” wordt juist gezien als probleem op zichzelf. Het kan altijd beter!
Hansei zelf beoefenen
Een manier om Hansei te beoefenen:
- Bedenk welke van je acties het succes of het ontbreken daarvan hebben veroorzaakt
- Gebruik bijvoorbeeld de vijf-keer-waarom vragen voor diepgaande analyse
- Bekijk of je begrip van de situatie nu anders is, en hoe je het in de toekomst beter kan doen
- Maak korte notities, in teamverband kan dat op een bord
- Maak het vooral niet te lang.
Voorbeeld
Hieronder als voorbeeld een video waarin Hansei wordt beoefend (met uitleg - Engelstalig):